„System oświaty zapewnia w szczególności

                                                                                      wspomaganie przez szkołę wychowawczej roli rodziny”

(Ustawa o systemie oświaty, 1998)

 

Tematyka Wychowania do życia w rodzinie

w Szkole Podstawowej i Gimnazjum

w Łękach Dukielskich

w oparciu o:

- program nauczania dla klas V-VI Szkoły Podstawowej

- program nauczania dla klas I-III Gimnazjum

T. Król, K. Maśnik, G. Węglarczyk

 

Nauczyciel prowadzący

Barbara Wierdak

Szkoła Podstawowa kl. – V

1.   Temat - Ciekawe problemy, ważne pytania, czyli o tematyce naszych spotkań.

 

Treści:

1. Czas dorastania – czasem pięknym, chociaż niełatwym.
2. Perspektywa rozwoju i dokonywania życiowych wyborów.
3. Spójrzmy na treści naszych zajęć.
4. Poznajmy się.

 

Osiągnięcia     Uczeń:

• przekona się, że o rodzinie można rozmawiać również na lekcjach;
• przyjmie do wiadomości, że problematyka zajęć dotyczy spraw oczywistych, ale niepowtarzalnych i ważnych;
• dowie się, że celem lekcji jest pomoc w „wędrowaniu” niełatwą drogą ku dorosłości.

 

2.     Temat - Rodzina w życiu człowieka.

 

Treści:

1. Pojęcie rodziny – kto tworzy rodzinę bliższą i dalszą. Dzieci, jako niezbędny element pełnej rodziny.
2. Sytuacje i zjawiska łączące ludzi w obrębie rodziny: wspólne zamieszkanie, domowa atmosfera, wspólne wykonywanie czynności, wzajemny szacunek itp.
3. Znaczenie rodziny w życiu człowieka: zapewnienie bytu jej członkom, urodzenie
   i wychowanie potomstwa, wzajemne obdarzanie miłością, pomoc i opieka, nauka życia we wspólnocie, przekaz kultury i tradycji.

 

Osiągnięcia     Uczeń:

• uświadomi sobie pełne znaczenie terminu rodzina;
• pozna podstawowe funkcje rodziny;
• zrozumie znaczenie relacji pomiędzy członkami rodziny dla własnego rozwoju.

 

3.   Temat - Studiujemy w „Akademii Dobra”.

 

Treści:

1. Dom - miejscem niepowtarzalnym ze względu na swoisty mikroklimat.
2. Dom jako, „uczelnia”, gdzie studiuje się: empatię(współodczuwanie), altruizm(gotowość do poświęceń), przyjaźń, zrozumienie, miłość, zaufanie itd. – miejsce, gdzie wszyscy uczą się nawzajem od siebie.
3. Dyplom „Akademii Dobra” to umiejętność życia również z innymi ludźmi.

 

Osiągnięcia     Uczeń:

• dostrzeże ważność więzi rodzinnej, która pomaga „wejść w życie”;
• bardziej doceni starania rodziców zapewniających potrzeby bytowe i dających poczucie bezpieczeństwa;
• zwróci uwagę na schludność i estetykę pomieszczeń, które również wpływają na atmosferę domu.

 

4.   Temat - Jestem gałązką drzewa genealogicznego.

 

Treści:

1. Dlaczego nie jestem NN? Każdy jest ogniwem w dziejach swojej rodziny.
2. Nazwy pokrewieństwa członków rodziny np. stryj, stryjenka, wuj, wujenka, szwagier, szwagierka, bratowa teść, teściowa.
3. Doświadczenia starszych – skarbnicą przechowującą wartości kulturowe, religijne
   i patriotyczne.

 

Osiągnięcia     Uczeń:

• uzmysłowi sobie swoje konkretne miejsce w rodzinie i społeczności;
• umie narysować drzewo genealogiczne uwzględniając siebie;
• potrafi wsłuchiwać się we wspomnienia dziadków i rodziców.

 

5.  Temat - Sztuka życia rodzinnego.

 

Treści:

1. Życie rodzinne sztuką, której można i trzeba się nauczyć.
2. Porozumiewanie się, czyli komunikacja istotnym elementem życia rodzinnego.
3. Empatia(współodczuwanie) – niezbędnym elementem harmonii rodzinnej.
4. Wspólny udział w pracach domowych.
5. Sposoby wyrażania szacunku i wdzięczności rodzicom, dziadkom, rodzeństwu itd.

 

Osiągnięcia     Uczeń:

• dostrzeże rodziców, jako osoby, które obdarzają go miłością;
• wzmocni więź z rodzicami, dziadkami, rodzeństwem itd. ;
• potrafi nazwać rodzaje komunikatów(werbalne, niewerbalne) i je ulepszać;
• będzie umiał wyrazić w wdzięczność i szacunek najbliższym.

 

6.   Temat - Rodzicielstwo Mama Tata ja…

 

Treści:

1. Dziecko jako wartość w życiu małżeństwa.
2. Budowa układu płciowego męskiego i żeńskiego, jako przygotowanie do rodzicielstwa.
3. Wspólna odpowiedzialność mężczyzny i kobiety za poczęcie dziecka.

 

Osiągnięcia     Uczeń:

• uświadomi sobie wartość dziecka w życiu rodziny;
• dostrzeże celowość procesów zachodzących w układzie płciowym;
• zrozumie zjawiska prowadzące do poczęcia.

 

7.   Temat - Rodzi się człowiek.

 

Treści:

1. Rozwój człowieka od zapłodnienia do porodu.
2. Potrzeba otoczenia dziecka miłością od poczęcia.
3. Poród, jako zadanie dla kobiety.
4. Przyjęcie dziecka, jako nowego członka rodziny.

 

Osiągnięcia     Uczeń:

• utwierdzi się w przekonaniu, że życie człowieka zaczyna się od poczęcia;
• zrozumie, że ciąża i poród są naturalnymi procesami w życiu kobiety;
• nabędzie szacunku dla kobiet w ciąży.
  
  8. Temat - Dojrzewanie, co się ze mną dzieje?
  9. Temat - Trudny czas dojrzewania.(Lekcje z podziałem na grupę chłopcówi dziewcząt).

 

Treści:

1. Dojrzewanie, jako proces całościowy, dotyczący zarówno ciała człowieka, jak i jego psychiki, emocji, intelektu, życia duchowego.
2. Indywidualny rytm dojrzewania oraz rozbieżność w osiąganiu poszczególnych rodzajów dojrzałości.
3. Praca nad sobą jako niezbędny składnik dojrzewania.
4. Podstawowe przejawy dojrzewania biologicznego u dziewcząt i chłopców.
5. Problemy i niepokoje okresu dojrzewania.

 

Osiągnięcia     Uczeń:

• zrozumie procesy, zachodzące w jego ciele i psychice w okresie dojrzewania;
• zaakceptuje te zmiany, jako naturalny przejaw dorastania;
• pozbędzie się lęków i niepokojów związanych z okresem dojrzewania.
  
  
  10.Temat  Sfera intymności – sferą bezpieczeństwa.

 

Treści:

1. Rozróżniania kontaktów społecznych, które wymagają różnych stopni bliskości fizycznej.
2. Wprowadzenia pojęcia wstydu i intymności.
3. Prawo człowieka do intymności i nietykalności osobistej. Ćwiczenia asertywności(odwaga mówienia „nie” w pewnych sytuacjach).
4. Sytuacje naturalne: intymne części ciała, które wymagają zabiegów higienicznych, kontakty ze służbą zdrowia, jako konieczność.
5. Przysłanianie nagości – dziedzictwem kulturowym, akceptujemy je.
6. Sfera intymności zastrzeżona – barierą dla świata obcych. Jeśli ktoś próbuje ją przekroczyć – nie pozwól na to, uciekaj i zgłoś ten fakt dorosłym.
7. Potrzeba nieufności i dystansu wobec obcych ludzi.

 

Osiągnięcia     Uczeń:

• uświadomi sobie konieczność zachowania ostrożności w nawiązywaniu kontaktów
  z obcymi ludźmi;
• odważy się mówić „nie” w sytuacjach tego wymagających;
• nie będzie miał oporów w zgłoszeniu zaistnienia sytuacji podejrzanej.
  
  11. Temat  Odpowiedzialność za słowo.  

 

Treści:

1. Zdefiniowanie i odróżnienie pojęć „informacja” i „plotka”.
2. Plotka „słowo wyleci wróblem, a wołem powraca”.
3. Skłonność do plotkowania – rozumienie skutków takich zachowań.
4. „Jeśli chcesz wiedzieć, co ciebie nowego, to spytaj się znajomych” czyli o plotce towarzyskiej.
5. Plotki o gwiazdach, gwiazdeczkach i idolach – materiałem treściowym młodzieżowych czasopism. Bylejakość autorytetów.
6. Wulgarne słownictwo – zaprzeczeniem kultury.
7. Czasopisma młodzieżowe. Przedstawienie oferty periodyków wspierających wszechstronny rozwój młodego człowieka.

 

Osiągnięcia     Uczeń:

• zrozumie, że należy wzmocnić czujność, na jakość i prawdziwość wypowiadanych słów, sądów;
• podwyższy poziom wrażliwości na krzywdę, którą można wyrządzić plotkowaniem;
• zdobędzie rozeznanie i potrafi odróżnić czasopismo „płytkie” od ambitnego
  i ciekawego poznawczo.
  
  12. Temat  W kręgu kolegów i koleżanek.

 

Treści:

1. Mieć kolegę, koleżankę – sposobem na przezwyciężenie samotności.
2. Uczynni i „sobki”, czyli dawcy i biorcy.
3. O pomaganiu innym i otrzymywaniu pomocy.
4. Cechy dobrego kolegi(rzetelność, prawdomówność, uczynność, życzliwość, itd.).
5. Ciągła otwartość na nowe kontakty koleżeńskie, a z drugiej strony rozwaga.
6. Ciężki los indywidualisty lub klasowego „kozła ofiarnego”.
7. Szkolne „targowisko próżności”; jak się uodpornić na prymitywną licytację posiadania.

 

Osiągnięcia     Uczeń:

• potrafi dostrzegać potrzeby innych i wychodzić im naprzeciw chętnie i życzliwie;
• doceni humor, takt, delikatność, inteligencję, życzliwość kolegów;
• dojrzewa do stwierdzenia, że o wartości człowieka nie decyduje pełen portfel;
• widzi potrzebę bronienia „klasowej ofiary”.
  
  13. Temat  Rola mężczyzny w życiu rodzinnym.

 

Treści:

1. Ojciec i dziadek przewodnikami w poznawaniu świata.
2. Czas rozmowy z ojcem i dziadkiem – czasem zysku.
3. Wspólna praca, działanie – może być nauką i twórczością, która daje satysfakcję.
4. Rola mężczyzny w utrzymaniu rodziny.

 

Osiągnięcia     Uczeń:

• zrozumie, czym są starania ojca i dziadka dla wspólnoty rodzinnej;
• dostrzeże ojca jako osobę niezastąpioną
• wzmocni więź między nim a ojcem i dziadkiem.
  
  14. Temat  Rola kobiety w życiu rodzinnym.

 

Treści:

1. Praca zawodowa matek – problem czy dobrodziejstwo?
2. Tata w fartuchu – czy władca zdetronizowany i śmieszny?
3. Mama „strażniczka” domu. Dobrze to, czy źle?
4. Babcia – pomocnicą mamy.
5. Wkroczenie nowoczesności i zachwianie klasycznym modelem ról rodzinnych.

 

Osiągnięcia     Uczeń:

• potrafi scharakteryzować współczesne czasy pod kątem podziału ról kobiety
  i mężczyzny;
• przekona się, że mężczyzna powinien bez uszczerbku na honorze pomagać
  w gospodarstwie domowym;
• nabywa sprawności w komunikacji międzyludzkiej.

 

Szkoła Podstawowa kl. – VI

1. Temat - Wspólnota rodzinna i zachodzące w niej relacje.

 

Treści:

1. Istota komunikacji werbalnej i niewerbalnej.
2. Jakość wypowiedzi (treść, intonacja) gwarantem dobrej komunikacji międzyludzkiej.
3. Dwie wizje świata i dwie recepty na życie: „buńczuczna” młodość i rozsądek dorosłych. Dlaczego tak trudno przyjmować pouczenia dorosłych? Czy koniecznie trzeba się „sparzyć”, aby się czegoś nauczyć?
4. Poprawienie komunikacji w rodzinie: uwarunkowanie dobrego kontaktu, zwiększenie empatii(współodczuwania), umiejętność słuchania, umiejętność wybaczania, rezygnacja z agresji.

 

Osiągnięcia     Uczeń:

• rozumie potrzebę panowania nad słowem i gestem;
• zda sobie sprawę jak niebezpieczne są słowa „zawsze” i „nigdy”;
• dowie się, że „drobna kolizja” w rodzinie nie jest tragedią i nie powinna decydować
  o zerwaniu więzi;
• uczy się przepraszać i wybaczać;
• przyjmie do wiadomości, że doświadczenia dorosłych mogą być pomocą
  w poznawaniu i doświadczaniu świata.
  
  2. Temat - Dom moich marzeń.

 

Treści:

1. Dom może być skromny, ale szczęśliwy. Miejsce, do którego się wraca, by zregenerować siły fizyczne i duchowe.
2. Dom – cichą przystanią. Ciepło domowe: współodczuwanie, współzrozumienie, współdziałanie, szacunek i miłość.
3. Na czym polega intymność wnętrza, intymność domu? Co wpływa na nastrój wnętrza?
4. Różnorodność wizji domu, ale jego istota pozostaje ta sama.

 

Osiągnięcia     Uczeń:

• dostrzeże, że w domu najważniejsza jest atmosfera, którą tworzy dobre słowo
  i czasem „groszowa” dekoracja;
• zda sobie sprawę, że zmierza powoli ku dorosłości i będzie kreatorem swojego domu;
• odkryje urok piękna, które niekoniecznie jest kosztowne.
  
  
  3. Temat - Rozwiązywanie konfliktów.

 

Treści:

1. Zasady postępowania w sytuacjach konfliktowych. Wykorzystanie modelu z „Kodeksu Prawo Jazdy”- wiaduktu, sygnalizacji świetlnej, ręcznego sterowania ruchem, skrzyżowanie bez sygnalizacji.
2. Nauka rozwiązywania konfliktów poprzez umiejętne postępowanie.
3. Pomoc w nawiązywaniu prawidłowych relacji z rodzicami.

 

 

Osiągnięcia     Uczeń:

• zrozumie konieczność zapobiegania konfliktom poprzez umiejętne postępowanie;
• pojmie, że egzystowanie w grupie(także z rodzinie) wymaga kompromisów;
• nabędzie praktycznych umiejętności rozwiązywania prostych konfliktów.
  
  4. Temat - Umiejętność świętowania.

 

Treści:

1. Tradycje świąteczne: rodzinne, religijne, narodowe. Uzmysłowienie naszych korzeni kulturowych, religijnych i rodzinnych.
2. Przygotowanie do świąt nie tylko od strony zewnętrznej. Znaki świąteczne – ich niepowtarzalny urok i wymowa z okazji Adwentu, Bożego Narodzenia, Nowego Roku, „ostatków”, Wielkiego Postu, Wielkanocy, Zielonych Świątek, Andrzejek itp.
3. Prezenty w rodzinie – na czym polega dawanie, radość dawania, prezenty od dziecka „za grosik”, prośba dziecka otwiera serca, podarunki dla potrzebujących.

 

Osiągnięcia     Uczeń:

• powinien zrozumieć, że nie można poprzestać na samej oprawie zewnętrznej uroczystości, aby nie zatracić wrażliwości i sensu świąt;
• pogłębi wiedzę o tradycji narodowej i wzmocni związek emocjonalny z przeszłością;
• zda sobie sprawę, że jest zintegrowany z rodziną oraz małą i dużą ojczyzną.
  
  5. Temat - Odmienność płci – urokiem i wzajemnym uzupełnianiem się.

 

Treści:

1. Dwa światy, ale czym byłby jeden bez drugiego?
2. Różnice w rozwoju psychoseksualnym dziewcząt i chłopców: pedanteria dziewczynek a „stajnia Augiasza” chłopców; inne marzenia; chłopiec chce być w życiu kimś,
   a dziewczyna kimś dla kogoś; myślenie: u chłopców zdolność do myślenia abstrakcyjnego i syntezy, u dziewcząt raczej myślenie intuicyjne, analityczne.

 

Osiągnięcia     Uczeń:

• bardziej zaakceptuje swoją rolę jako kobiety i jako mężczyzny;
• przekona się do szanowania płci przeciwnej.
• pozna konsekwencje wynikające z różnic płci ujawniające się w różnych aspektach życia.
  
  6. Temat - Higiena okresu dojrzewania.(Lekcja z podziałem na grupę chłopców i dziewcząt).

 

Treści:

1. Zasady utrzymania higieny ciała w okresie dojrzewania.
2. Higiena intymna.
3. Zasady prowadzenia zdrowego trybu życia
4. Samodzielność w utrzymaniu higieny ciała i zdrowego trybu życia.

 

Osiągnięcia     Uczeń:

• zapozna się z podstawowymi zasadami higieny osobistej i zrozumie znaczenie prowadzenia zdrowego trybu życia;
• będzie umiał zastosować środki i przedmioty służące utrzymaniu higieny.
  
  7. Temat - Moje ciało zasługuje na szacunek.

 

Treści:

1. W jaki sposób dbamy o swoje ciało? Higiena, właściwe odżywianie, funkcjonalność
   i estetyka ubioru.
2. Szacunek dla swojego ciała i innych ludzi.
3. Jak przejawia się brak szacunku dla własnego ciała?(brak higieny, niewłaściwy ubiór, narażanie się na niebezpieczeństwo). Brak szacunku dla ciała innych ludzi: agresja fizyczna, wyśmiewanie, obmowa, wulgarne słownictwo dotyczące poszczególnych części ciała, wulgarne dowcipy.
4. Stopnie bliskości w kontaktach z innymi ludźmi: bliskość intymna, poufna, koleżeńska; dystans w stosunku do obcych.
5. Sposoby obrony własnej intymności

 

Osiągnięcia     Uczeń:

• nabędzie postawę szacunku dla własnego ciała innych ludzi;
• nauczy się rozróżniać przejawy braku szacunku dla ciała;
• pozna sposoby ochrony własnej intymności.
  
  8. Temat - Ja w grupie rówieśniczej.

 

Treści:

1. Nasze otoczenie: rodzina, koledzy.
2. Problem samotności – niełatwej i gorzkiej.
3. Dowartościowanie samego siebie w samotności jest trudne.
4. Jestem sobkiem, czy też mam trudności z nawiązywaniem kontaktów?
5. Jak znaleźć się w grupie, w której będę akceptowany?
6. Czy warto zgadzać się na każdą cenę, aby wejść do grupy?
7. Czego od siebie wymagać, by być dobrym kolegą i nie skarżyć się na samotność?

 

Osiągnięcia     Uczeń:

• zastanowi się nad swoją pozycją w grupie rówieśniczej i polepszy z nią komunikację;
• przyjrzy się krytycznie samemu sobie;
• zrozumie, że umiejętność wyboru najlepszego kolegi jest cenna;
• dojrzeje do relacji towarzyszenia osobie odrzuconej przez grupę.
  
  9. Temat - Blaski i cienie koleżeństwa.

 

Treści:

1. Istota koleżeństwa; kto jest moim kolegą, koleżanką.
2. Korzyści i zagrożenia, jakie niosą ze sobą związki koleżeńskie: pomoc wzajemna, wspólne zabawy, wspólna nauka, pozytywne lub negatywne wzorce zachowań.
3. Presja grupy – umiejętność odmawiania (w każdej sytuacji powinno się pozostać sobą, żyć w zgodzie z własnym odczuciem dobra i zła).
4. Asertywność (umiejętność mówienia „nie” we właściwych sytuacjach), jako sposób na bycie sobą bez krzywdzenia innych.

 

Osiągnięcia     Uczeń:

• uświadomi sobie pozytywne znaczenie więzi koleżeńskich;
• nauczy się rozróżniania sytuacji, w których występuje presja grupy;
• nabędzie umiejętność mówienia „nie”;
• podniesie własną samoocenę.

 

10.  Temat - Rozsądne gospodarowanie pieniędzmi.

 

Treści:

1. Jak rozsądnie planować wydatki: rzeczy konieczne, rzeczy potrzebne, rzeczy zbędne.
2. Jak zaplanować oszczędności.
3. Znaczenie pieniądza – pieniądz pośród innych wartości.
4. Pieniądz - czy jest to konieczny środek do zdobycia szczęścia?
5. Czy warto dzielić się z innymi? (bezsens zachłanności)
6. Dlaczego nie lubimy skąpców?
7. Pieniądze są szansą również do czynienia dobra (filantropia, sponsorowanie, działania charytatywne itp.).

 

Osiągnięcia     Uczeń

• umie rozsądnie planować wydatki i oszczędzać;
• nie będzie gardził kolegą biedniejszym i gorzej oceniał ludzi mniej zamożnych;
• zdobędzie bogatsze słownictwo, np. skąpiradło, skąpiec, dusigrosz, liczykrupa, mieć węża w kieszeni.
  
  11.  Temat - TV -konkurentką naszej wyobraźni.

 

Treści:

TV – nie musi być wrogiem, jeśli się uruchomi rozsądek i ma poczucie czasu i obowiązku.

Uzmysłowienie uczniom konieczności selekcjonowania i wyboru programu TV.

Wyobraźnia dziecka wypowiada wojnę nudzie.

Człowiek z wyobraźnią – człowiekiem bogatym.

 

Osiągnięcia     Uczeń:

nabywa odporności, aby nie oglądać TV zachłannie i bezmyślnie;

stara się poprawnie wartościować i wybierać programy;

umie odmówić oglądania filmów bez ingerencji osób trzecich;

zda sobie sprawę, że wyzwolenie własnej wyobraźni – to klucz do przeżywania świata.

12. Temat - Jak nie zgubić się w hipermarkecie świata?

 

Treści:

1. Lawina ofert współczesnego świata – jak żyć lekko, łatwo i przyjemnie.
2. Zawrót głowy wobec rosnącego tempa życia.
3. Kinematograficzne wzorce, idole, świat reklam a szara rzeczywistość.
4. Syndrom człowieka sukcesu, biada niezaradnym, nieudacznikom.
5. Presja pieniądza, który jest środkiem do osiągnięcia prestiżu.
6. Powierzchowność w hierarchizowaniu dobra i zła; relatywizm moralny.
7. Słownictwo i konieczność panowania nad nim w szkole i poza nią.
8. Jak stronić od używek i mówić nie.
9. Najtrudniej jest wymagać od siebie.

 

Osiągnięcia     Uczeń:

• doceni ostrożność i zdystansowanie wobec złudnych miraży świata;
• nabędzie umiejętności odmawiania ; ma wewnętrzne przekonanie o słuszności swojego „nie”;
• obniży u siebie lęk, że jest „gorszy”, jeśli nie podąża za ogólnym trendem mody, szpanu itp.
  
  13. Temat - O wartości rodziny.

 

Treści;

1. Starzy i młodzi – symbioza jest możliwa.
2. Wartość budowania więzi – zastrzyk siły wewnętrznej; poczucie akceptacji
   i bezpieczeństwa.
3. Okazywanie uczuć osobom bliskim .
4. Rodzeństwo. „Gdy Jaś i Małgosia wspomagają się nawzajem, to i Baba Jaga nie da im rady”. Przyjaźń między rodzeństwem jest możliwa i wskazana. „Kto się lubi – ten się czubi” czyli o niegroźnych utarczkach między rodzeństwem.
5. Babcia i dziadzio – niekoniecznie „starej daty”. Rozmowa z nimi wzbogaca i poucza. Rady i porady Babuni. Dziadzio – „złota rączka” i cierpliwy towarzysz spacerów.

 

Osiągnięcia     Uczeń:

• bardziej docenia kontakt z babcią, dziadkiem i rodzeństwem;
• potrafi w nich dojrzeć sprzymierzeńców, pomocników i doradców;
• wzmacnia relację z rodzeństwem;
• czuje się mocniej związany z rodziną, a tym samym silniejszy.
  
  14. Temat - Przekaz wartości, tradycji i zwyczajów w rodzinie.

 

Treści:

1. Współczesne zagrożenia wynikiem – obojętności wobec norm etycznych, relatywizmu moralnego.
2. Rola rodziny w kształtowaniu hierarchii wartości: wychowanie w rodzinie, dobre wzorce, zwyczaje i tradycje, które wzmacniają więzi rodzinne, współpraca z członkami rodziny, miłość mobilizująca do rozwoju.
3. Odpowiedzialność młodych za kierowanie swoim rozwojem poprzez dokonywanie właściwych wyborów zgodnie przyjętym systemem wartości.

 

Osiągnięcia     Uczeń:

• uzmysłowi sobie po raz kolejny rolę rodziny w przekazywaniu wartości i norm moralnych;
• potrafi dokonać hierarchizacji wartości;
• doceni starania rodziców, jako wychowawców i przyjaciół;
• uświadomi sobie, że system wartości, który otrzymał przekaże kiedyś swoim dzieciom, spojrzy na tradycje i zwyczaje jako na nie zaprzeczalne wartości.

 

 

Gimnazjum kl. – I

 

1. Temat – Po co „Wychowanie do życia w rodzinie”?

 

Cele i zadania

1. Uświadomienie potrzeby przygotowania się do podjęcia w przyszłości ról małżeńskich i rodzinnych
2. Kształtowanie umiejętności interpersonalnych.
3. Wzmocnienie motywacji do uczestniczenia w zajęciach.
   
   2. Temat – O budowaniu więzi rodzinnej, której spoiwem jest miłość.

 

Cele i zadania

1. Uzmysłowienie uczniom, że już jako małe dzieci „pobierają nauki” domowego ciepła, gestów, czułości, miłości.
2. Zwrócenie uwagi na konieczność większej pracy, wysiłku dla tych, którzy nie mieli dobrych wzorców w domu rodzinnym.
3. Poznanie sposobów wyrażania bliskości i uczuć – bogatej skali gestów, słów, spojrzeń; znaki miłości, jako – gesty czułości wplecione w dzień powszedni, rola uśmiechu i życzliwego spojrzenia, postawa tolerancji wobec drobnych niedociągnięć domowników, słowa „nic nie szkodzi”, „nie gniewaj się”, „przepraszam”, „wybacz” – kluczem do świata zgody.
4. Podkreślenie walorów wspólnej pracy i wspólnego odpoczynku. Wspólna praca
   i wspólny odpoczynek łączy domowników.
   
   3. Temat – Nasze relacje z rodziną.

 

Cele i zadania

1. Uzmysłowienie powszechności zjawiska napięć, różnic zdań między pokoleniem starszym i młodszym.
2. Umiejętność „znalezienia się” w sytuacji konfliktowej, aby nie zranić innych. Recepty na unikanie „punktów zapalnych”, opanowanie agresji słownej (unikanie słów jątrzących, m. in. „zawsze, nigdy”, kontrola swoich gestów, mimiki, postawa tolerancji.
3. Wzmocnienie nadszarpniętej więzi między nastolatkami a rodzicami.
4. Budowa prawidłowych relacji z rodzicami.
   
   4. Temat – Chwytaj dzień, ale mądrze, czyli o kulturze wolnego czasu.

 

Cele i zadania

1. Ukazanie uczniom korzyści płynących z planowanego dnia.
2. Kształtowanie refleksji nad sposobem wyboru spędzania wolnego czasu.
3. Mobilizowanie uczniów do aktywnego odpoczynku.
4. Zachęta do rozsądnego dobierania programów proponowanych w mediach.
5. Kształtowanie „dobrego smaku”.
   
   5. Temat – O wartości przyjaźni.

 

Cele i zadania

1. Poznanie poziomów komunikacji międzyludzkiej: od frazesów, przez fakty, myśli, uczucia do szczerości.
2. Uzmysłowienie sobie, że przyjaźń wymaga pewnego trudu
3. Kształtowanie refleksji o potrzebie życia wewnętrznego i odnajdywania „pokrewnej duszy”.
   
   6. Temat – Kryteria dojrzałości.

 

Cele i zadania

1. Rozumienie przez uczniów złożoności procesu dojrzewania.
2. Przejawy dojrzewania biologicznego, emocjonalnego, intelektualnego, społecznego
   i duchowego.
3. Samowychowanie jako niezbędny element osiągania dojrzałości w sferze psychicznej i duchowej.
   
   7. Temat – Problemy okresu dojrzewania.

 

Cele i zadania

     1.  Określenie zjawisk rodzących problemy w okresie dojrzewania.     

     2.   Znalezienie sposobów radzenia sobie z trudnościami tego okresu.

     3.  Pomoc w rozeznaniu sytuacji, wymagających porady lekarza lub innych specjalistów.

         8.  Temat – Kobiecość i męskość.

 

Cele i zadania

1. Ukazanie uczniom różnic pomiędzy rozwojem psychoseksualnym dziewcząt
   i chłopców.
2. Próba określenia istoty kobiecości i męskości.
3. Poszukiwanie przez uczniów wzorców kobiecości i męskości w dzisiejszym świecie.
4. Wzmocnienie przez uczniów akceptacji własnej płci.
   
   9. Temat – Pierwsza miłość.

 

Cele i zadania

1. Uzmysłowienie uczniom, że są w okresie „otwierania swoich serc”.
2. Zwrócenie uwagi na różnice w przeżywaniu miłości między chłopcem a dziewczyną (uczuciowość dziewcząt i ich romantyczność; dominujące pożądanie seksualne
   u chłopców).
3. Poznanie rodzajów młodzieńczej miłości: miłość platoniczna, zauroczenie, rozstania.
   
   10. Temat - Rola autorytetu w życiu człowieka.

 

Cele i zadania

1. Uzmysłowienie uczniom faktu, że ich rodzice oraz dziadkowie też mieli swoje autorytety.
2. Kształtowanie w sobie krytycyzmu wobec przypadkowości ofert świata, czyli – Czym się kierować w wyborze autorytetu? Jak odróżnić przemijającą modę od autorytetu, który zaważy na dalszym życiu człowieka? Idol a autorytet.
3. Wyrobienie umiejętności rozróżnienia tego, co trudne ale wartościowe od płytkiej łatwizny.
4. Nobilitacja autorytetu, który pociąga, buduje i waży na decyzjach młodego człowieka, czyli co zyskujemy, wybierając taki lub inny autorytet.
   
   11. Temat - Reklamy i ich oddziaływanie na odbiorcę.

 

Cele i zadania

1. Uzmysłowienie, że każdy mówiący tworzy świat i kreuje rzeczywistość wokół nas.
2. Poznanie faktu, że manipulacja w reklamach polega na doborze wielkich słów do banalnych spraw (personifikacja rzeczy, sprzętów).
3. Kształtowanie postawy krytycznej wobec reklamującego.
4. Obrona przed manipulacją oraz uproszczoną wizją świata.
   
   12. Temat - Dom rodzinny i role członków rodziny.

 

Cele i zadania

1. Uzmysłowienie ról rodzinnych i konieczności w współtworzenia harmonijnego życia rodzinnego.
2. Zwrócenie uwagi na czynniki dobrej atmosfery rodzinnej.
3. Kształtowanie postawy dawcy. Dom szkołą zachowań, tradycji, nawyków estetycznych oraz przekaźnikiem norm moralnych.
4. Uwrażliwienie uczniów na potrzebę schludności i utrzymania wokół siebie porządku, by uczynić dom miłym i przytulnym. Uzasadnienie dlaczego estetyka wystroju wnętrz również jest ważna.
5. Zwrócenie uwagi, że bogactwo, piękne rekwizyty nie pomogą, jeśli w domu jest psychiczny chłód, obcość, ciągłe pretensje. 
   
   13. Temat - Moja wizja miłości, małżeństwa i rodziny.

 

Cele i zadania

1. Uzmysłowienie naturalnej potrzeby marzeń i wybiegania w przyszłość oraz potrzeby posiadania „gniazda” – domu i rodziny.
2. Wzbudzenie refleksji, jaki budulec jest najważniejszy w budowaniu przyszłego domu(zaufanie, szacunek, humor, zabawa, wzajemna akceptacja, wzajemne pragnienie siebie, wierność, przebaczanie, wspólne cele, pragnienie dzieci, serdeczność, zgodność poglądów, dbałość o wygląd, opiekuńczość, polemizowanie, kłótnie, ale i tolerancja itd.
   
   
   14. Temat - Rodzina – jak widzą mistrzowie pędzla?

 

Cele i zadania

1. Kształtowanie wrażliwości uczniów na odbiór dzieł sztuki.
2. Uzmysłowienie uczniom, że motyw rodzinny jest częstym „gościem” na płótnie: macierzyństwo, jego troski i uroki, zabawy dzieci, świat dziecka i rodziny we wnętrzu domu, święto w rodzinie, portrety dzieci.
3. Ukazanie ponadczasowości „świata domowego na podstawie malarstwa różnych epok.

 

Gimnazjum kl. – II

 

1. Temat – Budujemy zdrowy obraz samego siebie.

 

Cele i zadania

1. Uświadomienie konieczności stawiania pytań samemu sobie. Jaki, jaka jestem? Czy mógłbym, mogłabym być lepsza?
2. Poznawanie siebie; sprawdzenie się w trudnych sytuacjach oraz w konfrontacji
   z innymi np.: Jestem egoistą czy altruistą? Czy łatwo mi „przełknąć cudzy sukces? Gdy inni są bardziej eleganccy, ładniejsi, czy zamożniejsi, – co wtedy? Jak nie „zadrżeć” wobec prześmiewców i ich uszczypliwości?
3. Kształtowanie otwartości na rady i uwagi dorosłych oraz mądrych rówieśników.
   
   2. Temat – Jak rozmawiać, gdy mamy różne poglądy?

 

Cele i zadania

1. Ćwiczenie umiejętności rozróżniania komunikatów bezpośrednich i pośrednich

       ( wypowiedzi typu „ja” i typu „ty”).

1. Ćwiczenie umiejętności wyrażania własnych uczuć.
2. Nauka konstruktywnego prowadzenia dialogu w sytuacji konfliktowej.
   
   
   3. Temat – Drogi i bezdroża, czyli o uzależnieniach.

 

Cele i zadania

1. Uzmysłowienie uczniom istniejących zagrożeń. Przyczyny uzależnień: brak autorytetów i negatywne wzorce, brak akceptacji w najbliższym środowisku, szpanowanie, sposób na zatuszowanie kompleksów, ucieczka od rzeczywistości itp.
2. Zdemaskowanie mechanizmów działania środków odurzających: iluzja opakowań
   i reklamy a rzeczywistość – papierosy i „druga strona medalu”, szybkie tempo uzależnienia alkoholowego w młodości, piękna wizja narkotyków, a w finale tragedia.
3. Ukazanie kontrastu między łatwością wchodzenia w świat używek a tragicznymi konsekwencjami.
4. Kształtowanie postawy asertywnej, jako dowodu siły charakteru.
   
   4. Temat – O radości płynącej z przyjaźni.

 

Cele i zadania

1. Poznanie sposobów nawiązywania kontaktów międzyludzkich i rozwijania ich. Pojęcie empatii i jej znaczenie w rozwoju przyjaźni i miłości. Okoliczności, w jakich może się zrodzić przyjaźń.
2. Zwrócenie uwagi na postawę pomocy i służby drugiemu człowiekowi.
3. Kształtowanie umiejętności słuchania tego, co inni chcą nam powiedzieć. Co wpływa na pielęgnowanie przyjaźni? Dlaczego przyjaźń czyni nas lepszymi, a życie staje się piękniejsze?
   
   5. Temat - Odmienność płci.

 

Cele zadania

Opisanie odrębności psychicznych chłopca i dziewczyny

Uwypuklenie pozytywnego aspektu odmienności obu płci.. Chłopak współczesny
a wizja męskości. Dziewczyna współczesna a wizja kobiecości.

Uwrażliwienie młodzieży na fakt istnienia odmiennych potrzeb i oczekiwań chłopca
i dziewczyny oraz wynikających z nieznajomości tego faktu rozczarowań.

Budowanie „pomostu” pomiędzy dwoma „światami”, czyli o komplementarności płci.

6. Temat - Istota seksualności człowieka.

 

Cele i zadania

Uświadomienie uczniom złożoności seksualności człowieka. Trzy poziomy seksualności człowieka: biologiczny, emocjonalny i intelektualno – duchowy.

Podkreślenie różnic pomiędzy popędem seksualnym człowieka a popędem w świecie zwierząt. Popęd seksualny człowieka, jako tworzywo, wymagające „obróbki”.

Wyjaśnienie zasady sterowania korowego w aktywności seksualnej człowieka. Rozum
i wola, oparte na świecie wartości duchowych, etycznych i moralnych, – jako kierujące sferą zachowań seksualnych człowieka. Rola samowychowania
w prawidłowym dojrzewaniu sfery emocjonalnej, intelektualnej i duchowej.

Cele aktywności seksualnej człowieka: prokreacja, budowanie więzi(miłości), rozładowanie popędu(przyjemność). Niebezpieczeństwa związane z traktowaniem przyjemności, jako głównego i jedynego celu współżycia.


7. Temat – Wartości związane z płciowością człowieka.

Cele i zadania

Uświadomienie uczniom wartości, jakie wiążą się z płciowością człowieka. Refleksja nad własnym systemem wartości.

Pogłębienie rozumienia pojęć: miłość, małżeństwo, rodzina, rodzicielstwo.

Kształtowanie umiejętności obrony wyznawanych wartości.


8. Temat – Etapy rozwoju miłości.

Cele i zadania

Poznanie etapów rozwoju miłości i odróżnianie stanu zakochania od miłości dojrzałej.

Etapy rozwoju miłości: upodobanie, pożądanie, miłość życzliwości.

Uzmysłowienie, że do miłości się dorasta i nie ma reguł, aby ją zaplanować czy przyśpieszyć.

Kształtowanie dystansu wobec pochopnych deklaracji, wobec słowa „kochać”.


9. Temat – Jak pokonać presję seksualną.

 

Cele i zadania

1. Nabycie przez uczniów umiejętności nadawania jednoznacznych komunikatów słownych i bezsłownych.
2. Rozróżnianie sytuacji, w których dział presja otoczenia.
3. Różnice we wzajemnych oczekiwaniach chłopców i dziewcząt powodują, że muszą oni jasno precyzować swoje postawy i zachowywać się jednoznacznie, by być prawidłowo zrozumianym.
4. Ćwiczenie postawy asertywności.
   
   10. Temat – Czy warto czekać? – problem inicjacji seksualnej.

 

Cele i zadania

1. Ułatwienie zrozumienia argumentów za inicjacją seksualną w małżeństwie. Argumenty psychologiczne, etyczne, socjologiczne, i biologiczne za rozpoczęciem współżycia seksualnego w małżeństwie. Problem inicjacji seksualnej, jako „znaku” miłości, albo tzw. „dowodu miłości”.
2. Przygotowanie uczniów do dokonywania świadomych i samodzielnych wyborów
   w sferze seksualności
3. Uzmysłowienie, że człowiek dojrzały powinien być gotowy do podejmowania odpowiedzialności za skutki swojego działania – również w sferze seksualnej. Odpowiedzialność za siebie, drugą osobę i ewentualnie dziecko – w kontekście nieprzemyślanych działań seksualnych.
   
   
   11. Temat – Przekazywanie życia.

Cele i zadania

1. Uświadomienie uczniom dwóch najistotniejszych celów współżycia seksualnego. Prokreacja i budowanie miłości, jako najważniejsze cele współżycia seksualnego.
2. Ukazanie praw rządzących ludzką płodnością. Powtórzenie wiadomości
   o anatomicznej budowie układu płciowego męskiego i żeńskiego.
3. Ugruntowanie przekonania, że życie ludzkie zaczyna się od poczęcia. Proces produkcji plemników przejawem stałej płodności mężczyzny; dojrzewanie komórek jajowych przejawem cykliczności płodności kobiety. Początek nowego życia: proces zapłodnienia i wędrówka zarodka do macicy. Rozwój dziecka w łonie matki.
4. Uświadomienie uczniom wspólnej odpowiedzialności kobiety i mężczyzny za płodność i poczęcie dziecka.

 

12. Temat – Naturalny rytm płodności.

 

Cele i zadania

1. Dostarczenie informacji na temat zjawisk zachodzących w organizmie kobiety
   w czasie cyklu owulacyjnego.
2. Ukazanie cykliczności płodności pary małżeńskiej.
3. Uświadomienie uczniom, że możliwe jest rozpoznanie okresów płodności
   i niepłodności w cyklu, a tym samym – kontrola płodności. Korzyści płynące
   z umiejętności obserwacji cyklu.
   
   
   13. Temat – Ślubuję Ci…

 

Cele i zadania

1. Poznanie różnych tekstów przyrzeczenia i przysięgi małżeńskiej.(Urząd stanu Cywilnego, Kościół Katolicki, Kościół ewangelicko- augsburski, Indie, Daleki Wschód).
2. Uzmysłowienie uwarunkowań trwałości małżeństwa. Trwałe małżeństwo gwarantem realizacji podstawowych potrzeb człowieka: miłości, akceptacji, szacunku, przyjaźni, przynależności itp.
3. Wzbudzenie refleksji nad złożonością gwarancji udanego związku małżeńskiego. „Budulec” udanego związku małżeńskiego.
   
   
   14. Temat – Modele rodziny dawniej i dziś.

 

Cele i zadania

1. Poznanie modeli rodziny w różnych epokach i religiach.
2. Ukazanie zmian, jakie zaszły w życiu rodziny w różnych epokach historycznych.
3. Wskazanie na elementy trwałe, niezmienne, charakterystyczne dla małżeństwa
   i rodziny.
4. Wzbogacenie słownictwa związanego z tematyką rodziny, np. patriarchat, matriarchat, swatanie, zaręczyny, drużba, posag, ognisko domowe, menora.

 

Gimnazjum kl.. – III

 

1. Temat – Od poczęcia do narodzin.

 

Cele i zadania

1. Poznanie faz rozwoju człowieka w okresie życia płodowego. Zapłodnienie, rozwój fizyczny, początki życia psychicznego.
2. Kształtowanie postawy ekologicznej w odniesieniu do życia człowieka. Higieniczny tryb życia matki – warunkiem prawidłowego rozwoju dziecka.
3. Wyzwolenie uczuć wyższych w stosunku do najsłabszych i bezbronnych. Rola miłości matki do dziecka w tym okresie. Świadomość ojcostwa i miłość do matki swojego dziecka – czymś nie do przecenienia.
   
   
   2. Temat – Od narodzin do dojrzewania – fazy rozwojowe.

 

Cele i zadania

1. Poznanie faz rozwoju dziecka, jako ciągłego procesu.
2. Uzmysłowienie socjalizacyjnej roli rodziny w życiu człowieka.
3. Wskazanie na potrzebę tzw. witaminy „M”(miłości), jako komponenty dla prawidłowego rozwoju dziecka.
4. Znaczenie naturalnego karmienia dziecka (ekologia, nabycie odporności, więź emocjonalna, wygoda itd.).
   
   
   3. Temat – Od młodości do starości.

 

Cele i zadania

1. Uświadomienie nieustannego rozwoju człowieka: wiek młodzieńczy, wiek średni
   i późny. Każdy z nas jest ogniwem w łańcuchu pokoleń.
2. Poznanie charakterystycznych cech każdego z etapów życia człowieka, aby życzliwie spojrzeć na innych. Potrzeby ludzi starych. Jak wspierać samotnych i cierpiących.
3. Potrzeba pracy nad sobą, aby w dalszych etapach życia wykorzystywać nabyte umiejętności, wiedzę, doświadczenia itp.
   
   4. Temat – Miłość ulubionym motywem twórców.

 

Cele i zadania

1. Poznanie utworów literackich, muzycznych i plastycznych nawiązujących do tematyki miłosnej. Uczucie miłości – inspiracje twórców. Dzieła sztuki – szkołą mówienia
   o miłości w sposób subtelny, delikatny i metaforyczny.
2.  Zrozumienie, że miłość i odpowiedzialność są nierozłączne. Nie ma prawdziwej miłości bez odpowiedzialności.
3. Uwrażliwienie uczniów na wyjątkowość fenomenu, jakim jest miłość.
   
   
   5. Temat – Integralne spojrzenie na płciowość człowieka.

Cele i zadania

1. Wprowadzenie pojęcia integracji seksualnej. Przypomnienie trzech poziomów seksualności człowieka. Dojrzewanie człowieka na płaszczyźnie biologicznej, emocjonalnej, intelektualnej i duchowej; integracja wszystkich płaszczyzn seksualności człowieka (zwłaszcza ciało – duch), jako konieczny warunek osiągnięcia pełniej dojrzałości.
2. Stymulacja uczniów do podjęcia procesu samowychowania (rola pracy nad sobą w osiąganiu integracji seksualnej).
   
   
   6. Temat – Akceptuję siebie.

Cele i zadania

1. Wzmocnienie u uczniów akceptacji własnej płci. Akceptacja siebie w swojej płciowości warunkiem prawidłowego rozwoju, osiągnięcia pełnej dojrzałości
   i osobistego szczęścia.
2. Ukazanie piękna bycia kobietą, bycia mężczyzną.
3. Uświadomienie uczniom możliwości uzyskania pomocy w trudnościach
   z samoakceptacją i tożsamością płciową.
   
   7. Temat – Aktywność seksualna a miłość i odpowiedzialność

Cele i zadania

1. Wzbudzenie u młodzieży przekonania, że dokonywanie mądrych, moralnych wyborów jest najprostszą drogą do prawdziwego szczęścia. Etyka seksualności.
2. Realizacja popędu seksualnego – mity, obyczaje, konsekwencje.
3. Wychowanie do odpowiedzialnego rodzicielstwa – ważnym zadaniem.
   
   
   8. Temat – Naturalne planowanie rodziny.

Cele i zadania

1. Ugruntowanie u uczniów przekonania, że obserwacja cyklu owulacyjnego umożliwia rozpoznawanie okresów płodności.
2. Dostarczenie uczniom rzetelnej wiedzy o metodach naturalnego planowania rodziny.
3. Zapoznanie uczniów z wybraną metodą naturalnego planowania rodziny.
   
   
   9. Temat – Antykoncepcja. Pytania i odpowiedzi.

Cele i zadania

1. Podanie rzetelnych informacji dotyczących działania, skuteczności i skutków ubocznych środków antykoncepcyjnych. Podział środków antykoncepcyjnych na mechaniczne, chemiczne i hormonalne. Aspekt etyczny.
2. Porównanie postawy antykoncepcyjnej z postawą akceptacji płodności przejawiającą się w naturalnym planowaniu rodziny. Antykoncepcja a naturalne planowanie rodziny – aspekty: psychologiczny, zdrowotny, moralny. Wybór pomiędzy antykoncepcją
   a naturalnym planowaniem rodziny – wyborem pewnej postawy życiowej.
   
   
   10. Temat – Życie człowieka jest niepowtarzalne.

Cele i zadania

1. Uzmysłowienie, że każdy człowiek jest istotą niepowtarzalną.
2. Kształtowanie pozytywnego stosunku do życia od samego początku. Niebagatelna rola ojca w czasie wspólnego oczekiwania na dziecko.
3. Aborcja – dramatem dla dziecka i całej rodziny. Poznanie prawdy o aborcji: konsekwencje fizyczne i psychiczne, syndrom proaborcyjny.
   1. Przygotowanie dziewcząt i chłopców do odpowiedzialnego rodzicielstwa. Sposoby udzielania pomocy nieletniej dziewczynie oczekującej dziecka.
       

11. Temat – Choroby przenoszone droga płciową.

Cele i zadania

1. Uświadomienie uczniom zagrożeń związanych z przedwczesną aktywnością seksualną (zapalenia w obrębie miednicy małej, chlamydiozy, brodawczakowatość, kiła, rzeżączka, opryszczka genitalna, wirusowe zapalenie wątroby typu B i C, AIDS
2. Dostarczenie wiedzy dotyczącej najważniejszych chorób przenoszonych drogą płciową.
3. Promowanie postawy odpowiedzialności za własne zdrowie.
    

12. Temat – AIDS

Cele i zadania

1. Dostarczenie wiedzy dotyczącej wirusa HIV i choroby AIDS. Drogi przekazywania zakażenia HIV, objawy AIDS.
2. Bezpieczne formy kontaktu z zakażonymi HIV i chorymi na AIDS.
3. Promowanie postawy odpowiedzialności za siebie i innych.
4. Kształtowanie empatii w stosunków do chorych i zakażonych.
   
    

13. Temat – Uprzedmiotowienie człowieka, czyli o pornografii.

 

Cele i zadania

1. Zapoznanie uczniów z zagrożeniami, które niesie pornografia. Erotyzm w sztuce
   a pornografia. Gdzie są granice?
2. Uświadomienie uczniom, że młodzi ludzie są poddani manipulacji przez komercję pornograficzną.
3. Ostrzeżenie przed pochopnymi kontaktami z nieznajomymi i decyzjami o wyjazdach zagranicznych.
4. Niebezpieczeństwo zawierania przypadkowych znajomości.
    

14. Temat – Podstawowe funkcje rodziny.

 

Cele i zadania

1. Poznanie definicji rodziny i podstawowych jej funkcji: wspólnotowa, prokreacyjna, socjalizacyjna, kulturotwórcza, opiekuńczo-wychowawcza, wspomagająca rozwój osobowości i rozwój moralno-religijny, ekonomiczna, profilaktyczna.
2. Kształtowanie szacunku dla rodziców i krewnych.
3. Wyzwolenie chęci, aby pomagać rodzicom i współdomownikom oraz doceniać ich wysiłki, odpłacać wdzięcznością.